Đâu đâu cũng có thể bắt gặp hình ảnh từng đoàn người lên rừng bóc quế đem về sân phơi. Đây là một phong tục truyền thống từ nhiều đời nay, và cũng được xem là một nét đẹp văn hóa vô cùng đặc trưng của đồng bào dân tộc Xơ Đăng, Mơ Nông huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam.
Được thổ nhưỡng và khí hậu ưu đãi, cây quế ở Trà Leng mang trong mình một trữ lượng tinh dầu lớn hơn tất cả các loại quế khác ở Việt Nam. Và cũng từ lâu rồi, nó đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng của huyện nghèo Nam Trà My.
Chỉ cần đặt chân đến đây, nhất là vào những ngày đầu xuân năm mới, khi khắp các nóc, các thôn bản vào vụ thu hoạch quế, chúng ta dễ dàng có thể cảm nhận thấy một mùi hương ngan ngát, cay cay, thơm nồng đặc trưng của núi rừng Trà Leng.
Ông Nguyễn Thành Tiêu cho biết: Không chỉ riêng xã Trà Leng, còn xã Trà Dơn, cây Quế là cái cây gia truyền, từ lâu rồi, từ xưa kìa, từ cái hồi Bà Triệu Bà Trưng hồi trước họ trồng.
Những năm trước đây, mỗi gốc quế 10 năm tuổi, sau khi bóc vỏ phơi khô có giá khoảng hơn 1 cây vàng. Thế nên từ rất lâu, người dân ở đây đã hình thành một phong tục lạ mà không ở đâu có. Một phong tục tiết kiệm có một không hai được kế thừa từ đời này sang đời khác, mang trong đó nét đẹp văn hóa đặc trưng của đồng bào Xơ Đăng và Mơ Nông ở đây.
Ông Nguyễn Thành Tiêu – xã Trà Leng, cho biết: Dưới đồng bằng, họ để cho con cái họ là vàng là tiền. Ở trên này, họ để cho con cái họ chủ yếu là quế, cái cây quế chính là vàng tiền ở đó, các ông già bị mất là để lại cho con cái kế sinh nhai, cái cửa làm ăn là cây quế đó, cái này là cái gia truyền.
Anh Lê Hoàng Việt – Chủ tịch UBND xã Trà Leng, cho biết: Trồng quế này là một cái truyền thống, theo người dân ở đây là để lại cho con. Hoặc là khi có vợ có chồng thì chia tải sản bằng quế. Có đứa con, con đầu hay con thứ 2 đi ra ngoài ở riêng thì người ta phân tài sản cho là những vườn quế. Đó là đặc trưng cái dân ở đây.
Nét văn hóa đặc trưng đó không chỉ phát huy được truyền thống văn hóa mà còn hướng lợi ích của bà con đồng bào dân tộc tới việc bảo vệ và khai thác tài nguyên rừng một cách bền vững, phát triển kinh tế lâu dài. Cũng từ đó tập tục du canh du cư, phá rừng làm nương rẫy không còn tồn tại.